Kısaca skolyoz omurganın yana eğrilmesidir. Hastalık sıklıkla kızları etkiler. Birçok tipi olmakla beraber en sık hızlı boy atma döneminde ortaya çıkan tipi görülür. Bu tipin nedeni tam bilinmemekle beraber son bulgular hastalığın genetik geçişli olduğuna işaret etmektedir. Ailesinde skolyoz olan kızlarda skolyoz görülme riski daha fazladır.

Omurganın eğilmesiyle skolyoz sırtta şekil bozukluğu yapar. Bu bozulma erken safhada hastanın öne eğilmesi ile görülebilir. Kürek kemiklerinden biri diğerine göre daha yüksektir. Hastalık omuz dengesizliği yapabilir. Özellikle boyuna yakın eğrilikler eğrilik az da olsa omuz dengesizliği yapabilir. Skolyoz eğriliği sırtta görülebileceği gibi belde de ortaya çıkabilir. Bel çukurluğu içinde gizlenen eğrilik daha geç yaşta farkedilir. Leğen kemiğine yakın eğrilikler ise bu kemikte tilt yaptırarak sanki bir bacak diğerine göre daha kısaymış gibi etki oluşturabilir. İlerleyen safhalarda skolyoz eğriliği sırtta gözle görülen bir asimetrik çıkıntı oluşmasına yol açar. Vücudun dengesini bozar. Gövdenin sağa yada sola yer değiştirmesine sebep olabilir.

Hastalıktan şüphelenildiği zaman hastanın sırtının arkadan muayene edilmesi gereklidir. Hastanın öne eğilmesi istenir. Sırtta görülen herhangi bir asimetri skolyozun habercisi olabilir. Fakat kesin tanı röntgen ile konulur.

Röntgen ile hastalığın derecesi saptanır. Hafif eğrilikler sadece takip edilir, yani gözlemlenir. Çünkü çocuk büyüdükçe eğrilik ilerleyebilir. Riskli çocuklara kısa aralıklar ile muayene yapılır ve grafi çekilerek eğriliğin ilerleyip ilerlemediği kontrol edilir. Eğriliğin ilerlemesini önleyici egzersizler Fizik tedavi hekimi tarafından başlanır.

Skolyoz özellikle okul çağında görülür. Skolyoz tespit edilirse çocukların ağır çanta taşımaması istenir. Sırta ağırlık bindiren hareketlerden kaçınmak gerekir. Omurgada baskı oluşturan halter gibi sporlar yapılmamalıdır. Fakat spor kısıtlaması yoktur. Spor sırt kaslarını geliştirir. Çocuğun sosyal ortamından koparılmaması, arkadaşlarından geri kalmaması önemlidir. Yine psikolojik olarak rahatlaması için spor tavsiye edilir.

İlerleyen eğriliklerde ise ilerlemeyi durdurmak için korse tedavisi verilir. Skolyoz korse tedavisinde hastanın uyumu önemlidir. Çok terleyen çocuklarda kullanım zordur. Tedavinin başlangıcında korse günde 22-23 saat kullanılır. Eğrilik kontrol altına alındıkça korse giyilme süresi azaltılır.

Bazen tüm tedavilere rağmen eğriliğin ilerlemesi kaçınılmaz olur. Skolyoz eğriliği belli derecelerin üzerine çıkarsa ve müdahale edilmezse ileri yaşta daha büyük problemlere yol açar ve düzeltilmesi daha zor olur. Bu problemler gövde denge bozukluğu, nefes yetmezliği yada kalp sorunları olarak özetlenebilir. Cerrahi olarak eğrilik düzeltilir.

Bugün için riskli dediğimiz sinir yapışıklığı olan skolyozlu hasta grubunda bile cerrahi tedavi başarıyla uygulanmaktadır. Son teknikler ile eğrilik %85-90 oranında düzeltilebilir. Ameliyat sırasında hastanın sinirleri devamlı gözlemlenmektedir. Skolyoz cerrahi ile omurga vücuda zarar vermeyen vidalar sayesinde düzeltilir ve düzeltilmiş pozisyonda kemik kaynaması sağlanır. Böylelikle eğriliğin tekrar oluşması engellenir. Cerrahi uygulanan yaş grubu çocuklar yaşlarının avantajı ile çabuk toparlanır ve yetişkin hasta grubuna göre normal hayatlarına daha kısa sürede dönebilirler.

Son olarak erken teşhisin tedaviye erken başlama ve eğriliği kontrol altına alma için önemli olduğunu belirtelim. Bu nedenle özellikle ailesinde skolyozu olan kız çocuklar boy atma döneminde takip edilmeli, şüphelenildiğinde doktora başvurulmalıdır.

Geçmiş olsun.

Kifoz omurganın öne eğilmesidir. Birçok tipi olmakla beraber sıklıkla boy atma döneminde çocuklarda görülür. Erkeklerde biraz daha sık görülmekle beraber her iki cinste görülebilir. Genetik yatkınlık önemlidir. Hastaların ailesinde başka bireylerde kifoz görülebilir.

Kifoz hastalığında çocuk dik durmak için kendini zorlasa da eğrilik düzelmez. Boyun sıklıkla biraz öne uzanmıştır. Eğriliği belirgin görmek için hastanın öne eğilmesi istenir. Yandan bakılınca normalden fazla sırt eğriliği görülebilir. Bereberinde bir miktar skolyoz da görülebilir. Bu omuz dengesizliği yapabilir.

Nihai tanı röntgen ile konur. Kifoz eğriliğin derecesine göre tedavi planı belirlenir. Büyümesi devam eden çocuklar yakın takip edilir, belli aralıklar ile röntgen çekilerek eğrilik kontrol edilir. Fizik tedavi hekimince egzersizler başlanır. Özellikle sırt kasları güçlendirilerek duruş pozisyonu dik hale getirilmeye çalışılır.

Kifoz genellikle okul çağındaki çocukları etkilediği için bu çocukların okul çantalarının ağır olmaması istenir. Yine omurgaya yük bindiren halter gibi ağır sporlar önerilmez. Sırt kaslarını çalıştıran ve sırtı düzeltmeye zorlayan sırtüstü yüzme faydalıdır. Sırt ve beli uzatan barfiks önerilir. Barfiks çekemese bile asılması yeterlidir.

İlerleyen eğriliklerde korse verilir. Başlangıçta günde 22-23 saat korse giyilir. Kifoz eğriliği kontrol altına alındıkça korse giyme süresi azaltılır. Nispeten zor bir tedavidir, her çocuk uyumlu kullanamaz.

Tüm tedbirlere rağmen ilerleyen eğrilikler ameliyat edilir. Çünkü ameliyat edilmeyen hastalarda kifoz yaşla beraber çok artar. İç organlara baskı yapar, kalp akciğer sorunlarına yol açar. İleri tiplerinde hastanın beslenmesini bozar, öne eğik yürümesini ve başını tam kadıramamasına neden olur.

Cerrahi tedavi bügünün gelişmiş teknikleriyle daha kolaydır. Kifoz ameliyatı sırasında hastanın sinirleri gözlenir. Omurgaya yerleştirilen vidalar ile sırt eğriliği normal sınırlar içine çekilir. Kemik kaynama sağlanarak tekrar eğrilik oluşması engellenir. Sıklıkla ameliyatın yapıldığı genç yaş grubu hastalar ameliyat sonrası çabuk toparlanır. 3-4 hafta sonra okullarına dönmelerine izin verilir.

Sonuç olarak kifoz hastalığı tedavisi olan bir hastalıktır. Şüphelenildiğinde doktora başvurmalıdır. Çünkü erken teşhis hastalığın çok ilerlemeden, daha kolay tedavi edilebilmesini sağlar.

Geçmiş olsun.

Kök hücre, çoğalabilme ve farklılaşma potansiyeli taşıması sebebiyle birçok hücre tipine dönüşebilmekte ve vücudun tamir mekanizmasını canladırmaktadır. Mezenşimal kök hücre tedavi amaçlı olarak oldukça geniş bir kullanım alanına da sahiptir. Bunların başında eklem içi uygulanan mezenşimal kök hücre uygulaması gelmektedir. Özellikle orta yaşlarda, sıkça görülen diz ve kalça ağrıları, omuz eklem ağrıları sayılabilir. Halk arasında kireçlenme olarak bilinen Osteoartrit'in tedavisinde başarılı sonuçlar alınabilmektedir. Bunun dışında avasküler nekroz ve ameliyat gerekmeyen bel fıtığı uygulama alanlarındandır. Uygulama prosedürü hasta için çok konforludur. Ameliyathane ortamında lokal anestezi ve sedasyon altında hastanın karın ya da bacak içi bölgesinden 120 ile 150 cc arasında yağ alınmaktadır. Alınan yağ bir dizi işlem sonrası kök hücrelerine ayrılır. Yaklaşık bir saat süren ayrıştırma işlemi sonrasında, hasarlı bölgeye kök hücre ile PRP enjeksiyonu beraber yapılır. Kök hücre uygulaması sonrası hasta 2-3 saat istirahat ederek rahatlıkla evine gidebilir. Sonuç olarak kök hücre tedavisi hastanın kendi tamir potansiyelini kullanan, vücuda yabancı bir madde verilmeyen, son derece etkili bir tedavi metodudur. İlerlememiş hastalıklarda başarı oranı oldukça yüksektir.

PRP enjeksiyonu, vücudun kendisini onarma kapasitesinden yararlına bir metottur. Hastanın kendi kanından hazırlanır. Bu nedenle hastaya zarar vermez. Tamire ihtiyaç duyan bölgeye enjekte edilir. En sık kıkırdak yada menisküs tamiri için diz içine yada zorlanmanın olduğu kas kiriş bileşkelerine uygulanır. Uygulandıktan sonra hafif ağrı yapabilir.

Eklem içi enjeksiyon, artrit dediğimiz ağrılı durumlarda yada eklem içine tamir edici özel ilaç verilmesi gereken durumlarda kullanılır. Genelde ağrı yapmaz ve enjeksiyon sonrası hasta rahat hareket eder.

Epidural enjeksiyon bel ağrısı ilaç tedavisine yanıt vermeyen, fakat ameliyat gerekmeyen hastalara önerilir. Özel röntgen cihazı ile yapılır. Hastanede yatmaya gerek yoktur.

İntradiskal girişimler ufak bel fıtıklarında diski küçültmek, basıyı hafifletmek amaçlı kullanılır. Enjeksiyon gibi özel iğne yardımı ile yapılır. Tedavi sonrası istirahat gerektirmez.

Epiduroskopi, bel ameliyatı sonrası sinirlerde yapışıklık olan hastalar için idealdir. Lokal anestezi ile yapılır. Çok ince özel kamera sayesinde yapışıklıklar açılır ve tekrarlamaması için ilaç enjekte edilir.

Özellikle kız çocuklarını etkileyen, omurganın nedeni bilinmeyen eğriliği yani skolyoz artık kabus olmaktan çıkıyor. Yeni gelişmeler özellikle erken başlangıçlı skolyozda çocuklara umut ışığı oluyor.

Erken başlangıçlı skolyoz, 8 yaşından önce görülen ve çocukların akciğer gelişimi tamamlanmadığından kalıcı hasara yol açabilen bir hastalıktır. Tedavi edilmediği takdirde ileri yaşlarda solunum problemi oluşturabilir.

Artık bu tip skolyozlarda, çocuklara yeni geliştirilen mıknatıslı cihazlar uygulamaktayız. Bu cihaz bir kez vücuda yerleştirilince dışarıdan ameliyata gerek duymadan, çocuğun boyu uzadıkça cihaz uzatılabilmektedir. Bu sayede eğrilik düzeltilmesi mümkün olmaktadır. Bir başka yeni ameliyat metodu ipli sistem olarak bilinir. Bu sistemde eğriliğin uzun konveks tarafına özel ip uygulanır, kısa kalan konkav taraf çocuk büyüdükçe uzar. Böylelikle eğriliğin kontrol altına alınması mümkün olmaktadır.

Skolyoz cerrahisi gibi felç olma ihtimali olan ameliyatlarda özel cihazlarla bu risk en aza indirgenmeye çalışılıyor. Ameliyat sırasında sinir hasarı olup olmadığı anlaşılabiliyor. Yeni geliştirilen O kollu ameliyat içi röntgen cihazı, ameliyat sırasında omurgaya yerleştirlen implantların hayati yapılara uzaklığını göstermekte, ameliyatların daha güvenli gerçekleştirilmesini sağlamaktadır.

Sonuç olarak skolyoz cerrahisi gibi genç kızlara yada çocuklara yapılan büyük ameliyatlar daha güvenli hale gelmektedir. Teknoloji cerrahın elini güçlendirmekte, eğrilikleri daha iyi düzeltme imkanı vermektedir.

Yeni geliştirilen bu sistem ile küçük yaşta skolyoza müdahale edilerek daha ufak girişim ile maksimum düzeltme sağlanabilmektedir. Ameliyat sonrası klasik yönteme göre hastanın hareket kısıtlaması hemen hemen hiç olmamaktadır. İyileşme çabuk olur ve çocuğun yaşı ilerledikçe sistem eğriliği doğal olarak düzeltir.

El cerrahisi
Fonksiyonu çok önemlidir. Sıklıkla "karpal tünel" dediğimiz sinir sıkışması yada "tetik parmak" dediğimiz kiriş sıkışması görülür. "Dupuytren hastalığı" el ayası zarının kalınlaşmasıdır. Kırık yada çıkıkları sık görülür. Cerrahisinde mikroskop yardımıyla sinir yada damar tamiri mümkün olmaktadır.

Onkolojik ortopedi
Kemik yada kaslarda tümörler görülebilir. Her tümör kötü huylu değildir. bu nedenle önce tümörden bir parça alınır ve tipi belirlenir. Çoğu tümör cerrahi ile çıkarılarak hasta iyileştirilir. Radyoterapi bugün gelişmiş cihazlarla sadece tümörlü dokuya uygulanmakta, çevre sağlam dokuya zarar vermemektedir. ilaç tedavisi yani kemoterapinin etkinliği araştırmalar sayesinde artmaktadır.

Pediatrik ortopedi
Kalça çıkığı, çarpık ayak, düz tabanlık, boyun eğriliği (tortikollis), serebral palsi'ye bağlı kiriş kısalması yada eklem hareket kısıtlılığı en sık görülen rahatsızlıklarıdır. Çocuklarda tamir mekanizması güçlü olduğu için yapılan müdahalelere güzel yanıt alınır.

Deformite cerrahisi
Bacaklarda eğrilik yada kısalık en önemli konusudur. Yeni geliştirilen manyetik cihazlarla kemik içinden mıknatıs yardımıyla kemik boyu uzatmak mümkün olmaktadır. Kötü kaynayan yada doğumsal olan eğri kemikler tekrar düzeltilebilmektedir.

Ayak cerrahisi
Halluks valgus dediğimiz ayak başparmağının eğriliği, tırnak batması, topuk dikeni, düz tabanlık en sık görülen rahatsızlıklarıdır. Ayak kalbe en uzak organ olduğu için mikrop kapması, özellikle şeker hastalığı varlığında rahatlıkla görülebilir. Diyabetik ayak dediğimiz şeker hastalığına bağlı ayak yaralarının tedavisi oldukça zordur. Yeni gelişen hücre bazlı metotlar tedaviyi kolaylaştırmaktadır.

Travma cerrahisi
Kırık ve çıkıkların tedavisi teknolojiyle beraber oldukça gelişmiştir. günümüzde özel titanyum kilitli implantlar ile kemiğe daha sıkı tutunma mümkündür. Ameliyatlar perkutan dediğimiz cildi açmadan, yaradan kemik üzerine implant kaydırılarak yapılabilmektedir. Bu sayede iyileşme daha hızlı olur.

Eklemlerin hastalıklara maruz kalarak işlevini yitirmesi hareket kabiliyetini yok eder. Mesela diz eklemini ele alalım. Diz ekleminde aşırı kıkırdak kaybı görülmesi dizi hareketsiz bırakacaktır. Bu durumda hastanın aynı taraf kalça , ayak bilek eklemi ve karşı taraf diz eklemi hareketi sağlamak için daha fazla zorlanır. Kaçınılmaz olarak bu eklemlerde zarar ortaya çıkar. Özellikle ileri yaşlarda hasta yürüyemez hale gelir.

Çeşitli eklem rahatsızlıkları bu tabloyu yapsa da en sık halk arasında kireçlenme dediğimiz osteoartrit bu olaya neden olur. Öncelikle diz ve kalça eklemleri etkilenir. Omuz eklemi yada ayak bilek ekleminde de görülebilir. Hastanın ciddi ağrısı olur ve etkilenen bölgeyi kullanamaz, diz yada kalça ise yürüyemez. Israrla yürürse çok şiddetli ağrısı olur, hatta ağrı uyutmaz. Artroplasti bu etkilenen eklem kıkrdağının çıkarılması yerine yapay eklem konulması ameliyatıdır. Geri dönülmesi mümkün olmadığından tercihen ileri yaşlarda yapılır.

Yeni geliştirlen materyaller sayesinde protezlerin 30 yıla varan sağ kalımı bildirilmiştir. Ameliyat sonrası etkin rehabilitasyonla iyileşme daha çabuk olmaktadır. Hasta eklem ameliyat sonrası işlev görebilecek hareket kabiliyeti kazanır. En önemlisi ağrısı geçer.

En sık diz ve kalça eklemine artroplasti yapılır. Bunun dışında omuz, ayak bilek hatta el ve ayak parmakları için protezler geliştirilmiştir. Diz yada kalça artroplastisi sonrası az da olsa yürüme ameliyat sonrası ertesi gün mümkün olur. Merdiven inip çıkabilme hastanın kas kuvvetine bağlı 2 aya kadar mümkün olur. 2 ayda protez tam fonksiyon görmeye başlar.

Korse tedavisinin skolyoz eğriliğini önlemedeki rolü son yıllara kadar ispatlanmamıştı. Bu nedenle bazı klinisyenler korse önerirken bazıları kullanım zorluğu ve etkinliğinin gösterilmemesi nedeniyle bu tedaviye mesafeli bakıyordu. 2013 yılında başlayan çok merkezli bir çalışmada çocukların ne kadar korse giydiğini öğrenmek için korselerin içine alıcı yerleştirildi. Bu sayede çocuğun günde kaç saat korse giydiği takip edilebildi. Korse giyen çocukların çoğunluğunda eğriliğin ilerlemesinin durduğu ispatlandı. Bu konuda daha ayrıntılı bilgiye basılan makalemden ulaşabilirsiniz.

Sonuç olarak özellikle çocuklarda hızlı büyüme görülen dönemde korse tedavide etkindir. Fakat bu korse tedavisin zorluklarını gidermez. Özellikle erkek çocuklar daha fazla terlediklerinden korseyi giymek istemezler. Korse çocuğu olabildiğince az bunaltmalı, kullanışlı olmalı, cilde zarar vermemelidir. Kullanılan materyaller hafif ve sert olmalı, hem eğriliği kontrol edebilmeli hem de kıyafetlerin altından belli olmamalıdır. Etkin bir korse için iyi ölçü alınmalı ve korsenin işe yaradığından emin olunmalıdır.

Tedavi her eğrilik için ve her yaş grubu için işe yaramaz. Her tedavi gibi korsenin de yan etkileri vardır. Bu nedenle böyle zor bir tedavi muhakkak doktor kontrolünde yapılmalıdır ve çocuğa verilen tedavi gözlemlenmelidir.

Yukarıda bahsettiğim zorluklar ve çocukların korseyi etkin kullanıp kullanmadığının gözlemlenmesi amacıyla akıllı korse geliştirildi. Bu korsede birden çok sensör yardımıyla takip yapılabilmekte. Çocuğun korse içindeki ısısı, korseyi yeterince giyip giymediği, korsenin sıkılığı, eğriliğin fazla olduğu noktalarda uygulanan basınç takip edilebilmekte.

Geçmiş olsun.

Spor cerrahisi ortopedinin bir alt branşıdır. Vücudumuzun her bölgesinde görülebilir. Yapılan spora göre değişmekle beraber en sık yaralanmaya diz, omuz ve ayak bilek eklemi maruz kalır. Öncelikli tedavisi yaralanan uzvun dinlendirilmesi, şişliği önleyici buz kompresyonu ve yine şişliğe yönelik ilaç tedavisidir. Çünkü vücutta yaralanan bölge hemen şişer, işlevsiz hale gelir. Ödem yani yaralanan bölgenin şişliği dışardan görülebileceği gibi bazen kemiğin içinde daha derinde de olabilir. Daha ciddi yaralanmalar cerrahi tedavi gerektirir.

En sık görülen spor yaralanması özellikle futbol oynarken oluşan menisküs yırtığıdır. Bazen beraberinde ön çapraz bağ yaralanabilir. Daha ciddi yaralanmalarda dizin yan bağları hasar görür. Diz kıkırdağı hasar görebilir.

Omuz ekleminde ağırlık kaldırma, düşme gibi durumlar sonrası en sık kaf dediğimiz omuzu yerinde tutan büyük kas grubunda yırtıklar görülür. Omuzda menisküs benzeri labrum dediğimiz yapıda yırtık olabilir. Bu özellikle kolu yukarı kaldırırken ağrı yapar. Gençlerde omuz çıkığı sık görülür. Nüks eden omuz çıkığında labrum yırtılmıştır.

Ayak bilek özellikle futbol oynarken yaralanabilir. Yerinde sıkı bağlarla tespit olan bu eklemde travma özellikle dış yan bağı yırtar. İleri yaşlarda bile uzun süre travmaya maruz kalan ayak bilekte eklem kıkırdağı hasarı görülebilir.

El bilekte yine menisküs benzeri TFCC dediğimiz yapı zarar görebilir. Geçmeyen el bilek ağrısı yapar.

Kalça ekleminde büyük kas grupları vardır. Yaralanma genelde bu kas gruplarının yapışma yerinden kopması şeklindedir. Yapısal bozukluğu olan bazı hastalarda yine menisküse benzeyen labrum yırtılabilir.

Belde spor yaralanması olarak en sık bel kayması görülür. Bu hastada zaten zayıf olan arka elemanların incinmesi şeklinde görülür.

Ameliyat gerektiren biraz önce bahsettiğimiz yaralanmalar günümüzde artroskopik dediğimiz kameralı yöntem ile tedavi edilmektedir. Bu yöntemde açık cerrahi değil 1cm yara ile eklemin içine kamera ve cerrahi aletler sokulur. İnce uçlu motorlar ile müdahale yapılır. Özel dikiş materyalleri ile yırtılan bölge tamir edilir. Ameliyat sonrası hasta ertesi gün taburcu edilir ve iyileşme açık cerrahiye göre çok hızlıdır.

Artroskopik cerrahi omuz, diz, ayak bilek, el bilek gibi hemen hemen tüm eklemlere uygulanabilir. Teknolojinin gelişmesi ile artroskopik aletler incelmiş, ufak eklemlere müdahaleyi mümkün kılmıştır. Kullanılan el aletleri, yakma yada dikme işlemini sağlayan özel aletler ve motorize ekipmanlar incelmiştir.

Bel fıtıkları hemen her yaşta görülebilir. Özelikle kilolu hastalarda açık yöntemlerle fıtığı çıkarmak zor olur. Açık cerrahide cerrah fıtığı görebilmek için daha fazla sağlam doku çıkarmalıdır. Daha büyük yara daha zor iyileşir. İş gücü kaybı daha fazla olur.

Endoskopi bel fıtıkları için kullanılan nispeten yeni bir yöntemdir. Bu yöntemde hasta uyutulmadan 1cm yara ile bel fıtığına müdahale mümkündür. Bu yaranın içinden özel kamera ve el aletleri ile fıtığa müdahale edilir. Aynı gün hasta taburcu edilebilir. Yara çabuk iyileşir.

Mikroskop ile yapılan ameliyatlar yine endoskop gibi oldukça ufak, 2cm yaradan işlem yapmamıza imkan sağlar. Her iki yöntemde sinir dokusu büyük ve net olarak görülür ve sinir dokusuna zarar vermeden işlem gerçekleştirilir.

Yapılan cerrahide yara ne kadar ufaksa hasta o kadar çabuk iyileşir. Teknoloji geliştikçe ameliyatların daha ufak yaralardan yapılabilmesi mümkün olmaktadır.

Geçmiş olsun.